Dit thema is mogelijk het meest besprokene, meest bediscussieerde en tevens meest verafschuwde gegeven als het over het Derde
Rijk gaat. Ook ziet men Adolf Hitler als de spil in dit gegeven. En dus hebben velen zich gebogen over de psyche van de man uit
Braunau aan de Inn. En dan is vaak het meest eenvoudige antwoord op de opgeworpen vragen: "De man was gek!" Dat hij aan het
einde van de rit niet helemaal fris meer was en enigszins over de datum en dus het zicht op de gebeurtenissen al enige tijd behoor-
lijk kwijt, daarvan zijn redelijk betrouwbare getuigen geweest. Maar het gevaarlijkste dat de geschiedschrijving zou kunnen doen, is
de leider van de NSDAP, in zover hij dat werkelijk was, voor gek te verslijten. Gedreven, dat wel en overdreven gedreven zeker maar
toch in verhouding tot de taak die hij zichzelf had gesteld. Nee, Adolf Hitler was noch gek, noch zwak begaafd, noch misdadig vol-
gens de regels van zijn tijd en plaats, zoals de meeste beweren die emotioneel aangedaan naar de gevolgen van die tsunami kijken
die hij veroorzaakte en die vervolgens over Europa en Noord-Afrika spoelde.
Zag de wereld er nu anders uit als de man waarover dit gaat, niet in Braunau aan de Inn was geboren en opgegroeid maar, om maar
een dwarsstraat te noemen: in Peine bij Hannover? Waarom uitgerekend Peine bij Hannover? Zomaar. Toevallig ken ik Peine bij Han-
nover, bijna even onbetekenend als plaats als Braunau aan de Inn. Zoals Braunau beroemd geworden is door de geboorteplaats te
zijn van Adolf Hitler, zo kwam Peine heel even in het nieuws omdat de man die Rudi Dutschke in zijn hoofd schoot, er vandaan
kwam. Niemand weet meer wie Rudi Dutschke was, behalve misschien de enkeling die zich nu nog aan Andreas Baader, Gudrun
Ensslin en Ulrike Meinhof weet te herinneren. Rudi Dutschke was een man waar Adolf Hitler in ieder geval geen hoge dunk van zou
hebben gehad want hij was zo ultra links als Hitler ultra rechts is geweest; hij was de spreekbuis van de APO, de Buitenparlementai-
re Organisatie, die in de zestiger en zeventiger jaren actief was in de politieke arena van toen nog West-Duitsland.
Vergeet Rudi Dutschke weer, net als Andreas Baader, Grudun Ensslin en Ulrike Meinhof en laten we even nadenken over Adolf
Hitler.
Wat maakte Braunau aan de Inn zo bijzonder dat het een man als Adolf Hitler heeft voortgebracht, waarvan vermoedelijk niemand
ooit had gehoord of gelezen als hij in Peine bij Hannover was opgegroeid? Braunau bestaat nog steeds, net als het geboortehuis
van Adolf Hitler dat nu een steen met een brave tekst siert. Het ligt precies op de grens van het toenmalige Oostenrijk en Duitsland,
aan de Oostenrijkse kant. En rond de eeuwwisseling tussen de negentiende en twintigste eeuw was Oostenrijk de dubbelmonarchie
Oostenrijk-Hongarije en besloeg een waanzinnig groot gebied dat van Polen tot aan de Adriatische Zee reikte en de landen Tsjecho-
Slovakije, het Galicische deel van Polen, Hongarije, Italiaans Tirool, Kroatië, Bosnië en Herzegovina omvatte, waarvan het kleinste
bevolkingsdeel Duitstalig was. En daar zat al een hardnekkig probleem, want de Duitstaligen vonden dat Oostenrijk Duits behoorde
te zijn.
Hitler schreef in «Mein Kampf» over zijn schooltijd en dacht met zekere trots, aan bewondering grenzende waardering en ont-
roering terug aan zijn geschiedenisleraar die haarfijn aan de klassen wist uit te leggen hoe dat zat met die Duitstaligheid van Oos-
tenrijk en de rol die het vorstenhuis van de Habsburgers speelde om de boel bijeen te houden. Hongarije was blijvend onrustig om-
dat het aan het einde van de negentiende eeuw met geweld van Oostenrijk en Rusland was onderworpen en door een verdrag deel
van Oostenrijk was geworden.
In het Zuiden mopperden de Serviërs omdat ze rechten geldig wilden maken op Bosnië en Herzegovina en daarmee terug wil-
den naar een groot onafhankelijk Servisch rijk. En om de rust te bewaren, had het keizerhuis verregaande concessies moeten doen
die het Duitstalig deel van het land als verraad aan hen ervoer. Een en ander had ook tot gevolg dat het Duitse deel van het land
overspoeld werd door 'Slavische vreemdelingen' die als gastarbeiders kwamen werken en volgens velen de arbeidsmarkt bedierven.
Waar hebben we dat meer gehoord? Niets lijkt te veranderen. Dus Adolf Hitler groeide op in Braunau naast buurland Duitsland dat
nog niet zo lang geleden door Bismarck tot een keizerrijk aaneen was gelijmd ('gesmeed' zullen de Duitsers dat hebben genoemd)
en nu het machtigste land van Europa dreigde te worden. Dit speelde zich ietsje méér dan een eeuw geleden af.
1- Bohemen; 2- Bukovina; 3- Karintië; 4- Slovenië; 5- Dalmatië; 6- Galicië;
7- Karstland; 8- Beneden-Oostenrijk; 9- Moravië; 10- Salzburg; 11- Silezië;
12- Stiermarken; 13- Tirol; 14- Opper-Oostenrijk; 15- Voralberg; 16- Hongarije;
17- Kroatië; 18- Bosnië-Herzegovina
Dramatiserend zou je kunnen zeggen dat de Duitsers zich in het
Oostenrijk van toen in de verdrukking voelden en omdat het al-
tijd anderen zijn die het hebben gedaan, haatte men alles wat
aan 'buitenlanders' naar binnen spoelde en wat voornamelijk van
Slavische oorsprong was.
Aan Joden had men in het Duitstalige deel van Oostenrijk-
Hongarije per definitie een hekel omdat men hen ook zag als
niet-Duits. Het was de 'klassieke' Joden-hekel, die men kende uit
Polen, uit Rusland en uit Duitsland, in feite uit bijna alle landen
van het centrum, landen zonder of zonder noemenswaardige
kustlijn waar Joden een belangrijke rol in handel en cultuur
speelden.
Als ik dit zo schrijf en het duidelijk heb over 'landen van het cen-
trum', heeft dat een bedoeling, want in kustlanden was die hekel
er niet of in ieder geval veel minder. Nederland bijvoorbeeld, flo-
reerde door immigranten en met name Amsterdam had de aan-
wezigheid van Joodse immigranten zelfs gehonoreerd met straat-
en wijknamen.
Zo niet in Oostenrijk en Duitsland want daar heerste een an-
der gevoel ten opzichte van 'buitenlanders'. Je zou dat een ge-
volg van nationalistische inteelt kunnen noemen. Men voelde
zich bedreigd, althans in Oostenrijk, en klampte zich vast aan de
eigen moedertaal. Het Duitse deel van Oostenrijk ging zeker
mank aan een collectief minderwaardigheidsgevoel dat nodig gecompenseerd moest worden.
De oude Franz Joseph I, keizer van
Oostenrijk-Hongarije, de man die met
Sisi was getrouwd geweest, voor de
onverbeterlijke romantici onder ons..
Dat gevoel werd ook nog levend gehouden door het feit dat Oostenrijk in slaap leek te zijn geval-
len. De keizer was oud en gaf iedereen maar zijn zin, zo vond men en eigenlijk leek een lekkere
oorlog als een cadeautje, maar het wilde maar niet kerstmis worden.
Hitler groeide op tot ... niets. Hij wilde van alles worden maar was nergens bedreven in - nog niet
althans. In Wenen, waar van alles en iedereen door elkaar heen liep, beoefende hij zich in het
aquarelleren van ansichtkaarten. Het waren altijd landschappen uit de omgeving, geschilderd in
traditionele 'hausmacher'-stijl en vaak leeg, geen mens te zien, in het hele landschap niet. Blijkbaar
had hij het niet zo op mensen. Op de academie, waar hij werd afgewezen omdat zijn prestaties te
mager waren, werd hem architectuur aangeraden. Maar dat hield in dat hij had moeten studeren
en daar had hij geen zin in. Hij zat een beetje op een dood punt, net als Europa op dat moment. Er
broeide iets, iedereen kon het voelen, een naderend onweer balde zich samen, je kon het ozon
bijna ruiken, je kreeg er hoofdpijn van als je er gevoelig voor was maar er gebeurde niets. Daarom
trok Hitler naar Duitsland, naar München, want als er ergens iets ging gebeuren, dan gebeurde het
vast wel in München. Maar zoals wij allemaal weten, gebeurde het niet in München maar in Sara-
jevo.
De moordenaar van Franz Ferdinant, de Oostenrijkse troonopvolger, wordt
opgepakt. Hij schoot Ferdinant en zijn echtgenote, die op een vriendschappelijk
bezoek in Bosnië-Herzegovina waren, in Sarajevo dood, de aanleiding voor
de Eerste Wereldoorlog.
Hitler blijkt de Eerste Wereld-
oorlog te hebben ervaren als
later velen de tweede: de
mooiste tijd van hun leven. Ik
heb die oorlogshelden nog ge-
sproken, zij die zich hun avon-
turen in Rusland of Afrika of Frankrijk nog konden herinneren. Ze
hadden het overleefd, dus hadden ze de oorlog gewonnen. En
als we «Mein Kampf» moeten geloven, was Hitler er ook zo een.
Hij was er ook van overtuigd dat de Duitse soldaat deze oorlog
moest winnen, dat hij dat gewoon verdiende en dat iedereen
zijn best moest gaan doen om deze zege te bewerkstelligen.
Afbeelding uit «Herinneringen», het sodatenvolk.
Maar thuis deden socialisten al vóór 1914 hun best om deze oor-
log juist te voorkomen.
Rosa Luxemburg in augustus 1907 houdt een toespraak op het internationale
socialisten-congres in Stuttgart.
De meest penetrante initiatiefneemster was een hoogbegaafde Jodin die uit Russisch bezet Polen was gevlucht en in Zürich, Zwitser-
land, filosofie, geschiedeniswetenschap, politiek, economie en mathematiek had gestudeerd. Ze was klein van stuk en liep mank
maar er ontbrak haar niets aan moed en vastberadenheid.
Omdat de Duitse SPD (meer of minder noodgedwongen) de oorlog slapjes steunde, richtte zij de «Gruppe Internationale» op.
Later ontstond uit deze organisatie de «Spartakusgruppe». Zij bleef vechten voor antimilitarisme en socialisme, zelf tijdens congres-
sen in Londen en werd vanwege publicaties en uitspraken aan het adres van de keizer meermaals in de gevangenis gezet. Maar dat
hinderde haar niet om de strijd onverdroten voort te zetten. Ze hielp opstanden en stakingen te organiseren en saboteerde daarmee
onder andere de Duitse oorlogsinspanningen wat haar uiteraard niet in dank werd afgenomen.
In 1919 werd zij in Berlijn samen met Carl Liebknecht in een pand in Berlijn-Wilmersdorf door leden van de Rijkswacht gearres-
teerd en overgebracht naar het Hotel Eden. De arrestanten werden door leden van de garde-cavalerie-schutters-divisie na elkaar ver-
hoord en zwaar mishandeld. De militairen en commandant Papst hadden onder elkaar uitgemaakt dat het tweetal moest worden
vermoord, maar het moest op een ongelukje op de vlucht lijken. Bij het verlaten van het hotel, werd Roza Luxemburg met een ge-
weerkolf bewusteloos geslagen en tijdens het vervoer in een open wagen door een Freikorps-luitenant van dichtbij door haar hoofd
geschoten en later in een kanaal gesmeten.
Rosa Luxemburg in haar betere tijden.
Hitler vond de omgang van de regering met Joodse socialisten
natuurlijk veel te slap. In zijn literaire strijdpraat schreef hij dat
men het "ongedierte" onmiddellijk met wortel en tak had moeten
uitroeien. Hier kwam het allemaal samen, de haat aan buitenlan-
ders, aan Joodse socialisten, aan socialisten in het algemeen,
ook als ze toevallig niet Joods waren, aan pacifisten, aan Joodse
journalisten, aan kritische journalisten in het algemeen, eigenlijk
aan alles en iedereen dat de krijgshaftigheid van de Duitse sol-
daat dreigde te ondermijnen, inclusieve syfilis. Maar het socialis-
me en vooral het marxisme hadden het bij hem gedaan, of zoals
hij het zelf stelde, was het uiteindelijke doel van het marxisme,
alle niet-Joodse staten te vernietigen.
Dit laatste is weer het zoveelste voorbeeld van zijn demagogie.
Een goede demagoog kan bijna alles beweren als hij het maar
met verve doet. Zo stelde hij ideeën op die hem in zijn kraam te
pas kwamen en schreeuwde die de wereld in met een logica die
later norm zou worden in het Derde Rijk. Zo meende hij ook dat
je een ziekte zoals het marxisme alleen maar uit kon roeien als
je, naast het geweld, er een sterk idee tegenover stelde, ook al
kunnen we het nationaal-socialisme niet echt als een idee zien.
Het was meer een rommeltje vage ideeën bij elkaar gesmeten,
vaak nog geopperd door derden en vierden. Dat in zijn ogen
echter de Joden er aan moesten geloven, had een dubbele re-
den: Niet alleen waren zij in zijn ogen Duitslands verderf door
socialisme, marxisme en pacifisme maar ze waren ook van een
minder soort, een idee dat al andere vóór hem hadden opgevat
die hadden geproclameerd dat het Arische ras superieur was aan
alle andere rassen en zeker ten opzichte van de Semieten. Aan
die theorie had eerder Helena Blavatski zich al in de negentien-
de eeuw schuldig gemaakt. Maar het was tot dan toe nog bij nie-
mand tot de conclusie gerijpt dat de Semieten dan maar moes-
ten worden uitgeroeid, met wortel en tak, zoals de heer Hitler
het wel zag. Maar het formuleren van iets is toch anders te be-
oordelen dan een werkelijke uitvoering.
En ik wil het nog eens beweren: het zou fout en ook gevaarlijk
zijn om de man voor gek te verslijten en daarmee de hele zaak
af te doen als de uitwas van een krankzinnige. En hij was niet
alleen. Duizenden deden mee en miljoenen keken er naar en zeiden hooguit: "Waarom meneer Zuckerberg? Hij is een goede tand-
arts." Of zoals Heydrich moest hebben gedacht toen hij de topatleet door de mazen liet glippen: "Hij is een topsporter, die ver-
moordt je niet." Al die anderen wèl.
"De eeuwige Jood - Een docudrama over het wereld-Jodendom". Ze deden er
allemaal aan mee, scenarioschrijvers, filmers, reclametekenaars en -schilders,
grafische ontwerpers en drukkers, allemaal bezig met maar één ding: het opstoken
van de Joden-haat.
De nood moet hoog zijn geweest om een dergelijke actie tot
werkelijke uitvoering te brengen. Als het de angst voor het mar-
xisme is geweest, dan had je er iets beters voor in de plaats kun-
nen zetten. Als je een probleem had met de manier waarop een
andere bevolkingsgroep in jouw gemeenschap functioneert, kan
je erover praten.
We hebben in Nederland een politicus die, betaald door de
Amerikaans-Joodse lobby, vervelende dingen tegen en over mos-
lims zegt.
Mensen hebben problemen met jongeren van buitenlandse
afkomst die geen gewenste plaats in de gemeenschap hebben
kunnen vinden.
Men ziet het als een probleem, een groeiend probleem zelfs
en men spreekt zo nu en dan over hardere maatregelen. Maar in
Nederland heerst geen nationale inteelt die tot nationalisme
wordt. Nog niet.
En toch zijn er mensen die de ontwikkelingen elders, waar
een Moslim-broederschap de strijd om de macht en de collectie-
ve achterlijkheid lijkt te winnen, met zorg volgen en zich af vra-
gen of er iets tegen gedaan moet worden.
Een Hitler zou inderdaad geen seconde aarzelen en roepen
dat dit "ongedierte" onmiddellijk met wortel en tak zou moeten
worden uitgeroeid. En er zullen vast wel moslim-activisten zijn
die vinden dat alle ongelovigen ongedierte zijn en met wortel en
tak dienen te worden uitgeroeid.
Een Hitler zou in islamitische landen een wereldbaan kun-
nen hebben en het hele Midden-Oosten in de fik steken.
Hetzelfde zou een Israëlische Hitler... "Dat zal nooit gebeu-
ren!" roept een veelheid onmiddellijk, "Dat is onmogelijk!"
Wie verder kijkt in de tijd, weet dat NIETS onmogelijk is. "Laat
de Duitsers de kar van Europa maar uit de drek trekken!" roepen
velen wier voorvaderen nog slachtoffer van diezelfde Duitsers
zijn geweest. Het is nog maar 80 jaar geleden dat de NSDAP in
datzelfde Duitsland aan de macht kwam om de wereld te laten
zien hoe een duizendjarig rijk functioneert.
Al eerder vertoond, de visuele demonstratie van macht, de jaarlijkse rijkspartijdag in
Nürnberg: "Wij kunnen alles maken en niemand doet ons iets!"
OOSTENRIJK-HONGARIJE