De tweede generatie RAF vormde zich voor een groot deel uit sympathisanten die meenden dat ze met acties een bevrijding van hun helden konden bewerkstelligen. Sommigen werden ook door de advocaten van de RAF geronseld. Ze begonnen hun taak met een behoorlijk zware erfenis. Niet alleen zaten hun idolen in de gevangenis en velen levenslang, ze hadden ook een behoorlijk aantal slachtoffers gemaakt en je moest goed je best doen, wilde je dat nog overbieden. De tegenstander leek inmiddels ook tegen zijn taak opgewassen. Hier lopen nu ook bepaalde eenheden van de politie met Heckler & Koch P5 machinepistolen rond en een vriend vertelde me dat hij had gelezen dat die wapens zo waren geprepareerd dat er alleen enkel schots mee kon worden gevuurd. Nu is deze maatregel niet eens zo absurd, want, al is de Heckler & Koch toch een beter wapen dan een Uzi, het automatisch vuurgedrag is vergelijkbaar: op een afstand van dertig meter is bij automatisch vuur elke treffer volledig aan het toeval te wijten en de kans dat onschuldigen worden geraakt onverantwoordelijk groot. De Duitse politie gebruikte haar machinepistool in ieder geval niet enkel schots. Er zijn vuurgevechten beschreven waarbij de Duitse politie honderden schoten afvuurde op twee of drie met pistolen bewapende verdachten. Maar daarmee zijn ze nog niet zo erg als de Braziliaanse politie die bij een achtervolging van een allang verdwenen vluchteling, tientallen ramen in de omgeving van de plaats waar de ontsnapte het laatst werd gezien aan diggelen schoot, ongeveer vergelijkbaar met de manier waarop de Nederlandse onderwereld tegenwoordig zijn ruzies uitvecht.
Op 27 februari 1975 kwam de eerste reactie op de onfortuinlijke afloop van gebeurtenissen. Drie dagen voor de verkiezing van het Berlijnse huis van afgevaardigden werd de topkandidaat van de CDU, Peter Lorenz, door leden van de Beweging 2de Juni ontvoerd. De eis was geen losgeld maar de vrijlating van leden van de RAF. Om onbegrijpelijke redenen ging het Duitse OM op de eis in en zette 5 minder belangrijke leden van de RAF op het vliegtuig naar Aden in Jemen. Dit lukte de terroristen maar een enkele keer, want omdat sommige van de vrij gelaten leden opnieuw terroristisch actief werden, zag het OM geen zin in verdere tegemoetkomingen aan dit soort figuren. Peter Lorenz werd volgens afspraak inderdaad weer vrij gelaten.
Voorlopig concentreerde zich groep 2 van de tweede generatie RAF op de bevrijding van de leden van de eerste. Op 24 april 1975 was het weer raak. De opzet was misschien redelijk geweest maar de uitvoering liep volledig uit de hand. Zes terroristen bezetten de Duitse ambassade in Stockholm in een poging door gijzelneming van de diplomaten weer leden van de eerste generatie uit Stammheim los te krijgen. Maar de mee gebrachte bom ging onverhoeds af waardoor niet alleen twee diplomaten werden gedood maar ook het hele gebouw in brand vloog. Twee terroristen lieten daarbij het leven. In de ontstane chaos wisten de overige gijzelaars te vluchten. De vier overlevende terroristen konden even later worden gearresteerd. Wat de terroristen niet wisten, was dat dit soort acties niet meer succesvol zouden zijn.
Op 30 november 1976 werd de leider van de tweede generatie RAF, Siegfried Haag, gearresteerd. Bij die arrestatie vond de politie een stapel papieren, waarop de plannen voor 1977 waren uitgestippeld. Op zich een geweldige vangst, ware het niet dat de teksten versleuteld waren en dus niet meteen konden worden gelezen. Toen men de sleutel eindelijk had weten te ontcijferen, was het inmiddels te laat.
In deze periode werd Brigitte Mohnhaupt leider van de RAF in vrijheid. Zij was een zogenaamde 'commando-kut'. Daarmee wil ik even aangeven dat de omgangsvormen binnen de groep zeer te wensen over lieten. Vrouwen waren allen 'kutten' en werden ook zo benoemd. De zo aangesprokenen schenen daar geen bezwaar tegen te hebben. Überhaupt waren de gebezigde teksten, ook voor die tijd, weinig aansprekend. Er werd veel in 'revolutionaire' terminologie gecommuniceerd, dit om afstand te scheppen tegenover de gehate kapitalistische burgermaatschappij. Met 'commando-kut' bedoel ik hier dus dat 'die Mohnhaupt' behoorlijk tekeer ging in een wat verkrampte poging, uit dat terroristenzootje een strakke, militair aandoende organisatie te smeden.
Op 7 april 1977 was er weer feest. In Karlsruhe werd de Generalbundesanwalt (hoofd-landsadvocaat) Siegfried Buback, zijn chauffeur en de chef van het wagenpark in de dienstauto van Buback vanuit een inhalende motorfiets, een 750cc Suzuki, met een pistoolmitrailleur dood geschoten. De daders zijn nooit geïdentificeerd en opgepakt. Nu was Buback geen echt schone jongen. Ten eerste was hij actief lid van de NSDAP geweest en hoorde op zijn huidige positie niet thuis, maar hij was ook hoofdaanklager in de Spiegel-affaire geweest.
De Spiegel-affaire was ook zo'n ding. In Duitsland had je in principe maar één betrouwbaar nieuwsmedium en dat was het geïllustreerde maandblad «Der Spiegel». Wij zouden hier «Der Spiegel» links plaatsen, een beetje in de hoek van Vrij Nederland, maar minder gezellig. Ik was jarenlang op «Der Spiegel» geabonneerd. Wat had «Der Spiegel» gedaan dat de overheid er zo boos om werd. Ze hadden de Bundeswehr onder de loep genomen en uitgebreid vermeld wat er allemaal mis was en daar de conclusie aan verbonden dat zij, de Bundeswehr, in NAVO-verband absoluut niet op haar taak was toegerust, zowel in materieel opzicht als psychologisch. Rechts Duitsland, bij name de minister van Defensie, Josef Strauß, noemde dat landverraad, een term die hij nog uit het Derde Rijk kende en dus moest «Der Spiegel» voor gerecht verschijnen. Gelukkig waren de rechters minder rechts dan de heer Strauß en liep de hele affaire met een sisser af. «Der Spiegel» werd vrijgesproken van alle aanklachten.
Het was de tijd van de Leopard tank. En een geïllustreerde had al een uitglijer gemaakt door de Leopard en de kop van de heer Strauß op zijn titelpagina te zetten met de veelzeggende titel "Deutsche Panzer rollen wieder durch Europa!". Daar schrok ik zelfs van en ik kan nog wel tegen een stootje. Zoals ik al door liet schemeren: er is iets goed mis met dat Duitsland van na de oorlog.
Het werd een warme zomer in 1977 want op 30 juli van dat jaar werd de spreker van de Dresdener Bank, Jürgen Ponto, tijdens een ontvoeringspoging in zijn privéwoning in Oberursel neer geschoten toen hij zich tegen de ontvoerders te weer zette. Christian Klahr en Brigitte Mohnhaupt, die de actie leidden, schoten in totaal vijf keer op het slachtoffer. Hij overleed in het ziekenhuis. Dit was dus eigenlijk niet de bedoeling geweest. Nu is er wel iets met die Dresdener Bank dat velen niet weten. Die bank was vóór en tijdens de oorlog hoofdsponsor van de SS, evenals Dr. Oettger, naast diverse andere grote bedrijven. Nu weet ik niet of dat in de plannen met de heer Ponto een rol heeft gespeeld.
Een aanval op het gebouw van het OM in Karlsruhe op 25 augustus mislukte. Dat zijn zo van die slordigheden die men zich niet kan permitteren als men het proletariaat tot een algehele opstand wil bewegen.
Op 5 september werd de voorzittende van de werkgeversvakbond, Hanns Martin Schleyer, in Keulen uit zijn dienstwagen ontvoerd. Daarbij kwamen zijn vier begeleiders om het leven. Schleyer werd tot 18 oktober van dat jaar op diverse adressen, waaronder een in Scheveningen, vast gehouden. De ontvoering verliep ook deze keer niet helemaal zoals afgesproken. Het was net een film. Schleyer die niet alleen nazi was geweest maar ook officier bij de Waffen-SS was zo ijdel geweest om op tv te blaten dat hij trots op zijn tijd bij de SS was. Daardoor had hij zich in het vizier van de RAF gewerkt en viel onder verhoogde bewaking. Op de dag van zijn ontvoering reed hij in een zwarte ongepantserde Mercedes met zijn chauffeur ongewapend naar zijn dienstwoning in Keulen-Braunsfeld. Slordig voor een SS’er. Zij werden gevolgd door een licht gekleurde Mercedes met daarin drie gewapende politiemannen van het bewakingsteam. Toen de beide voertuigen rond half zes in de namiddag door de Vincenz-Statz-Straße reden, kwam er een gele Mercedes achteruit uit een oprit. De chauffeur van Schleyer kon nog net op tijd remmen, de politiemannen achter hen niet, zij reden achterop de auto van Schleyer en duwden die klem tegen de gele Mercedes. En toen brak de hel los. Tegen de afspraken in, sprong een RAF-lid op de motorkap van Schleyers Mercedes en doorzeefde de chauffeur met zijn Pools machinepistool. De arme man werd door zestig kogels overal in het lichaam geraakt en stierf bijna onmiddellijk. De overige leden van de RAF doorzeefden de politie-auto. Twee agenten wisten nog naar buiten te komen en het vuur te openen zonder iemand te raken. Beiden werden meermaals geraakt, net als de politie-chauffeur die achter het stuur overleed.
De ongewond gebleven Hanns Martin Schleyer werd in een bestelwagen gehesen en naar de eerste schuilplaats gereden. Deze woning werd al snel door een agent als mogelijk onderkomen van de RAF gezien maar de politie deed niets met dit vermoeden, een kantoor-agent had het briefje met de melding in een verkeerd bakje gelegd! Dat doet me denken aan de bonnetjes-toestand van Fred Teeven en het OM in Nederland. Daar komt bij dat Duitse politiemannen in die tijd in de regel veel te jong waren voor de gestelde eisen. Dat had ermee te maken dat de generatie die het vak beheerste, vanwege haar oorlogs-verleden zachtjes en stiekem was weg gewerkt om een betere indruk te maken.
De eis van de ontvoerders was natuurlijk de vrijlating van belangrijke leden deze keer van de RAF, zoals Baader, Ensslin en Meinhof. Maar de Duitse regering, inmiddels onder leiding van de SPD-man Helmut Schmidt die kanselier Willy Brandt had vervangen, nadat deze verwikkeld was geraakt in een spionage-affaire met de DDR, koos de harde lijn. Geen ingaan op eisen van terroristen.
Op 13 oktober werd door aan de RAF gelieerde Palestijnse terroristen van het Palestijnse bevrijdingsfront het Lufthansa-vliegtuig 'Landshut' tot een landing op het vliegveld van Mogadishu in Somalië (of all places) gedwongen. Ook hier weer de eis van vrijlating van topleden van de RAF uit de Stammheim-gevangenis in Stuttgart.
Vijf dagen later landde een terreur-bestrijdingseenheid van de Duitse politie in Somalië. Bij het volgend vuurgevecht werden drie van de vier Palestijnen dood geschoten en de 87 gijzelaars in vrijheid gesteld. Alleen de kapitein van het vliegtuig heeft het niet overleefd, hij was al tijdens de kaping door de terroristen dood geschoten.
Het nieuws werd ook in de Stammheim-gevangenis gehoord. Uren daarna pleegden de meeste belangrijke leden van de eerste generatie van de RAF zelfmoord. Toen dat nieuws naar buiten kwam, werd Hanns Martin ex-SS Schleyer door drie kogels in zijn achterhoofd vermoord. De schutter is nooit geïdentificeerd, ook al zijn de meeste deelnemers van de ontvoeringsactie later gearresteerd.
De 'Verfassungsschutz' (speciale afdeling van het Openbaar Ministerie, houdt zich bezig met misdaden tegen staat en grondwet) in Nedersaksen dacht slim te zijn in 1978 en ensceneerde een bevrijdingspoging aan het strafinstituut van Celle. Ze bliezen een gat in een muur en probeerden op die manier een agent bij de RAF binnen te sluizen. Maar de krant was hen voor en publiceerde het verdacht dat de bevrijdingspoging doorgestoken kaart van het OM was. De overheid was geschokt, ten eerste omdat men niet was ingelicht en ten tweede omdat het was mislukt. Het hoofd van het Openbaar Ministerie Nedersaksen werd ontslagen. Hij is zelf nooit lid geworden van de RAF.
Op 11 mei 1978 werden Brigitte Mohnhaupt, Peter-Jürgen Boock (betrokken bij de Ponto-affaire), Sieglinde Hofmann en Rolf Cl. Wagner in Zagreb, Kroatië, door de plaatselijke politie ontdekt en gearresteerd. Vervolgens werden de arrestanten aangeboden aan de Bondsrepubliek in ruil voor een aantal Kroatische gevangenen die hun straf in Duitsland uit zaten. Duitsland weigerde, op het aanbod in te gaan en zo werden de RAF-leden op een vliegtuig gezet naar de vrijheid in Zuid-Jemen, reisdoel van keuze.
Het bleef een jaar rustig en toen viel de klap in de ochtend van 25 juni 1979 bij het NAVO-hoofdkwartier Casteau bij Brussel in België. Nu was de Chef van de NAVO, generaal Haig, aan de beurt. Men had een zwaar explosief in een buis onder de weg verstopt, de voorloper van de bermbom. Toen de auto met de NAVO-chef en zijn chauffeur de plek passeerde, ging het vuurwerk af. De auto werd totaal vernield maar Haig en zijn chauffeur kwamen met de schrik vrij, zoals dat heet. Dit moet teleurstellend zijn geweest voor de daders. Een dergelijke techniek had de maffia in Italië ook eens toegepast maar met een andere lading want toen lag de auto van het slachtoffer ondersteboven op het dak van een huis aan de straatkant. In de straat was een krater geslagen alsof er een bom uit de tweede wereldoorlog was ingeslagen. Ander materiaal dus.
Tot november van dat jaar gebeurde er niets meer. Vermoedelijk raakten de liquide middel te vloeibaar, want op de 19de van die maand was de Zwitserse Volksbank in Zürich het doelwit. De rovers vluchtten per fiets en werden bij het Centraal-Station in Zürich tegen gehouden door de politie waarbij het tot een vuurgevecht kwam dat een toevallige passante noodlottig werd; zij werd door een verdwaalde kogel dodelijk getroffen en overleed ter plaatse. Een politieman werd zwaar gewond. Rolf-Clemens Wagner, die al in Zagreb door de plaatselijke politie was opgepakt en die achteraf het vliegtuig naar Zuid-Jemen mocht nemen, was dus weer terug in Europa en werd later die dag in de binnenstad van Zürich gearresteerd. Hij had nu minder geluk, want in Zwitserland werd hij tot levenslang veroordeeld wegens moord en mocht zijn straf uitzitten in Duitsland.
Maar er liepen nog steeds leden van de RAF rond, echter een persoon, van wie werd aangenomen dat hij er een was, was ene Sigurd Debus. Hij zat in Stammheim vast en overleed op 16 april 1981 aan de gevolgen van een hongerstaking met dwangverpleging. Alles was vaag om hem heen. Zijn lidmaatschap van de RAF kon nooit steekhoudend worden bewezen en van zijn dood was onzeker of hij door de hongerstaking was veroorzaakt of dat de gevangenisartsen een handje hadden geholpen. De overige 68 hongerstakers braken toen wel hun actie af.
Op 31 augustus 1981 horen we weer van de RAF, nu in Ramstein, waar een hardrockband haar naam aan dankt. Doelwit was het hoofdkwartier van de Amerikaanse Luchtmacht in Duitsland. Het werd een bomaanslag op de parkeerplaats waarbij 14 tot 20 deels zwaar gewonden vielen. De reden voor de actie was nu niet meer de oorlog in Vietnam want die was in 1975 afgelopen, het was nu een slag tegen het Amerikaans imperialisme, zo werd vermeld.
Tot december bleef het weer even rustig maar toen was het opnieuw raak. Christain Klahr vuurde op de 15de bij het Karlstor in Heidelberg een antitankraket af op de gepantserde Mercedes van generaal Frederick James Kroesen, bevelhebber van de in Europa gestationeerde Amerikaanse landmacht. Vier personen raakten deels zwaar gewond. Kroesen en zijn vrouw Rowena, op weg naar de tandarts, raakten slechts licht gewond.
Op 26 oktober 1982 vond zelf het lot dat het eens afgelopen moest zijn met dat gedoe. Een man die vredig maar opmerkzaam in het bos in Hessen paddenstoelen aan het zoeken was, zag een verdachte plek op zijn pad. Hij was op een wapendepot van de RAF gestuit. Hij werd geen lid van de organisatie of nam wapens mee naar huis voor een eigen collectie maar belde braaf de politie, die niet alleen wapens en munitie vond maar ook geld en informatie over de overige depots. Dat was een harde slag voor de RAF die zij nooit meer helemaal te boven is gekomen. Het was in ieder geval het einde van de tweede generatie RAF.
Er heeft zich nog wel een derde generatie weten te ontpoppen, waarvan slechts enige namen bekend zijn maar ook niet met zekerheid. Deze organisatie is dermate schuw en doordacht dat de overheden eigenlijk volkomen in het duister tasten. Tussen 1985 en 1993 werden nog diverse politiek getinte aanslagen en moorden gepleegd waarvan men vermoedt dat het 't werk was van een derde generatie RAF maar in geen van de gevallen kon met zekerheid worden vastgesteld wie de dader was of daders waren. Bij een mislukte overval op een geldtransport in 2015 werd DNA gevonden dat men al eerder bij een overval in 2001 was tegen gekomen. Dat het weer om een geldtransport ging, wees erop dat uit geldnood werd gehandeld.
Op 20 april 1998 kwam bij Reuters in Keulen een envelop met inhoud binnen. Die inhoud bestond uit een verhaal van 8 pagina's waarin de derde generatie RAF meldde dat men de organisatie had opgeheven. De tijden waren niet alleen veranderd, men was inmiddels ook de steun uit de linkse studentenbeweging kwijt, er was geen linkse studentenbeweging meer, die was inmiddels ook weg bezuinigd.
We leven nu in 2016, het kapitalisme lijkt te hebben gewonnen, mensen kijken er niet meer raar van op dat in elke tak van bezigheid en publicatie de ondernemers hun stompzinnig woordje moeten doen en hun leugens moeten presenteren. Ik heb zelfs mensen gesproken die graag naar reclameboodschappen kijken. Blijkbaar kan je alleen nog maar kopen als je geen geloof meer hebt. Is dit het einde van wat wij onze beschaving nog menen te mogen noemen? Is ons laatste stukje toekomst het luilekker-land van Pieter Breughel?
Aan de huidige vluchtelingenproblematiek zien we al dat we niet meer in staat zijn, op een consequente manier te functioneren en te besluiten. Hetzelfde geldt voor onze reactie op IS. Er is geen duidelijkheid meer en de domste onder ons eisen de meeste aandacht. We zien dat bij rellen voor, tijdens en na sportieve evenementen, bij de discussies over de vluchtelingen-plaatsing en in het algemene politiek debat. Er is geen regel meer die houvast biedt. Van de RAF hebben we mogen leren dat hun weg ook nergens heen leidt. Toch is de problematiek niet nieuw. Ik denk daarbij aan de opkomst en ondergang van het anarchisme uit het einde van de negentiende eeuw, in Nederland vertolkt door Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Maar zijn anarchisme ging niet verder dan het publiceren van boeken en een krant. Hij vond dat men het kapitalisme moest bestrijden, zowel met wettelijke middelen maar als het niet anders kon ook met onwettelijke. Hij was een vijand van de vijf K's - kerk, koning, kapitaal, kazerne en kroeg. Hij leefde in een wereld van de onderdrukte arbeider, maar die bestaat in het westen niet meer, hij is vervangen door de onbenul die als was is in de hebberige handen van de ondernemer. Dat probleem heeft de RAF in ieder geval niet zien aankomen. En ze hebben Duitsland ook niet wakker gemaakt, ze hebben de leiding ervan alleen verhard. En dus zit in Duitsland nog altijd van alles krom en scheef en dat zal voorlopig ook wel zo blijven.
